Hoa Kỳ mới đây đã chấp thuận lenacapavir, một loại dược phẩm toàn cầu đầu tiên có khả năng chống lại virus HIV thông qua việc chích ngừa chỉ với hai lần mỗi năm.
Quyết định này do Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đưa ra vào ngày 19/6. Đó là một bước phát triển đáng kể trong nỗ lực kéo dài nhiều thập kỷ để đối phó với đại dịch trên quy mô toàn cầu, tạo điều kiện cho việc bảo vệ hàng triệu người dân. Tuy nhiên, vấn đề về khả năng tiếp cận vẫn đang bỏ ngỏ.
Này thật sự có khả năng ngăn chặn việc lan truyền. HIV Greg Millet, người đứng đầu chính sách công tại Quỹ Nghiên Cứu AIDS (amfAR), nhận xét.
Khác biệt so với vắc-xin thông thường, lenacapavir là một loại thuốc chống vi-rút, tác động bằng cách giữ mức độ thuốc trong cơ thể ở mức cao nhằm tiêu diệt mọi vi rút có khả năng xâm nhập. Theo hai nghiên cứu từ công ty sản xuất Gilead Sciences, thuốc này đã chứng minh được hiệu quả lên đến 96% trong việc bảo vệ phụ nữ có quan hệ tình dục khác giới và đạt tới 100% đối với nhóm nam và những người đa dạng giới thực hiện hành vi tình dục đồng giới. Kết quả này nổi bật hơn hẳn so với các phương pháp dự phòng PrEP dưới hình thức viên uống sử dụng hằng ngày trước đây.
Lenacapavir mang đến một phương pháp mới để ngăn chặn HIV, đánh dấu cột mốc quan trọng đối với lĩnh vực chăm sóc sức khỏe trên phạm vi toàn cầu, nơi đang phải vật lộn với sự sụt giảm về tài trợ cho các dự án chống lại virus này. Giáo sư David Ho, người đi đầu trong việc nghiên cứu chữa trị HIV tại Đại học Colombia, đã mô tả nó như là "một đột phá đáng kể."
Trước đây, lenacapavir đã nhận được sự chấp thuận từ Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) vào năm 2022 dành riêng cho việc điều trị nhiễm HIV ở những người mắc phải tình trạng kháng thuốc. Trong giai đoạn thử nghiệm mở rộng, các chuyên gia y tế khám phá ra rằng loại dược phẩm này sở hữu hai ưu điểm chính: khả năng duy trì hoạt động kéo dài bên trong cơ thể cùng với tác dụng kìm hãm mạnh mẽ quy trình tự sản sinh của vi rút. Điều này tạo nền tảng giúp công ty Gilead thay đổi định hướng nghiên cứu từ mục tiêu chữa khỏi sang ngăn chặn căn bệnh nguy hiểm này.
Vaccine chống lại HIV tới nay vẫn chưa mang lại kết quả đáng kể sau hơn 40 năm nghiên cứu. Mặt khác, lenacapavir tỏ ra có tiềm năng dự phòng cực kỳ mạnh mẽ. Vì lý do này, các chuyên gia trong lĩnh vực gặp phải trở ngại lớn khi lên kế hoạch thực hiện thí nghiệm lâm sàng cho loại vắc-xin mới, vì họ không thể đòi hỏi những người tham gia từ chối một phương pháp bảo vệ đã được xác nhận là hiệu quả.
Năng lực khoa học của lenacapavir cũng gặp phải nhiều thách thức từ những trở ngại thực tế. Bệnh nhân cần tới trạm y tế để nhận liều thuốc và buộc phải làm xét nghiệm HIV định kỳ trước khi tiêm. Ngoài ra, vấn đề về chi phí vẫn đang gây khó khăn đáng kể. Mặc dù Gilead đã đảm bảo sẽ cung ứng lenacapavir với mức giá ngang bằng các loại thuốc dự phòng hiện tại, nhưng con số này vẫn có thể nằm ngoài tầm tài chính của hàng triệu người dân sống ở các nước có thu nhập thấp.
Giảm ngân sách cho các dự án chăm sóc sức khỏe quốc tế như USAID và PEPFAR đang đặt hệ thống phân phối thuốc vào tình trạng nguy hiểm. Theo lời cảnh báo của Kevin Frost, Giám đốc điều hành amfAR: “Chúng ta mới chỉ xây dựng xong một trong những loại máy bay xuất sắc nhất mọi thời đại, nhưng đáng tiếc thay lại phá huỷ hết tất cả đường băng”.
Để khắc phục, Gilead đã cấp phép sản xuất thuốc miễn phí bản quyền cho sáu công ty tại 120 quốc gia đang phát triển. Đồng thời, các chuyên gia kêu gọi nghiên cứu dạng lenacapavir tự tiêm, như insulin, để vượt qua rào cản y tế ở vùng sâu vùng xa.
Hui Yang, Giám đốc Quỹ Toàn cầu Phòng chống HIV, Lào và Sốt rét, cho biết: “Những loại thuốc tác động lâu dài như lenacapavir có khả năng nâng cao sự tuân thủ điều trị đồng thời mở rộng đối tượng được tiếp cận. Đây chính là cơ hội để đẩy nhanh công cuộc ngăn chặn virus HIV trong mười năm sắp tới”.
Thục Linh (Theo Times )
Đọc bài gốc tại đây .