Trong văn hoá làm ăn của Trung Quốc, người chủ bữa tiệc uống quá chén tới mức mất kiểm soát thường không bị lên án ngược lại còn được xem là đáng tin tưởng và dễ cộng tác.
Hình dung bạn đang ở một bữa tiệc kinh doanh xa hoa tại Trung Quốc, nơi có bàn tiệc thịnh soạn và rượu mạnh. Chủ tiệc, sau nhiều vòng chúc rượu, mặt đỏ bừng, mắt ngầu, thậm chí loạng choạng hoặc nôn ói.
Ở nhiều nền văn hóa, say xỉn trong sự kiện trang trọng bị coi là đáng xấu hổ, không phù hợp, nhất là với đối tác tiềm năng. Nhưng tại đây, chủ tiệc lại được ca ngợi là người đáng tin.
Để tìm hiểu, Phó giáo sư Kang Siqin, Đại học Trung văn Hương Cảng, tỉnh Thâm Quyến cùng các đồng nghiệp Lin Wanlin, Đại học Trung Sơn và Zhu Jiangnan, Đại học Hong Kong dành hai năm tham dự các bữa tiệc kinh doanh khắp Trung Quốc, từ Quảng Đông đến Hà Bắc.
Buổi ăn có tính chất nghi lễ
Đầu tiên trong cơ hội dành cho Phó Giáo Sư Kang chính là buổi tiệc tại nhà một người bạn doanh nhân ở Cửu Giang. ban đầu, ông ấy coi đó như một cuộc gặp gỡ đơn giản nhằm thưởng thức rượu cùng trao đổi tâm sự. Tuy nhiên, không lâu sau, ông nhận thấy rằng nó còn sâu sắc hơn thế nhiều: các nghi lễ sôi nổi đầy màu sắc với giá trị văn hóa và ý nghĩa biểu trưng cao quý; mỗi yếu tố nhỏ bé cũng ẩn chứa ý nghĩa riêng biệt.
Chủ tiệc hôm đó muốn bán một hệ thống quản lý sản phẩm cho công ty của bạn ông Kang. Bữa tiệc diễn ra trong phòng riêng tại một nhà hàng khách sạn nổi tiếng ở trung tâm Cửu Giang.
Cách sắp xếp chỗ ngồi cũng có quy tắc. Chủ tiệc ngồi đối diện cửa, khách quan trọng nhất bên trái họ. Vị trí của mọi người được phân công tỉ mỉ theo thâm niên, xen kẽ hai bên chủ tiệc và khách mời.
Rượu thường là thương hiệu xa xỉ như Mao Đài. Dù ông Kang khó nhận ra sự khác biệt về hương vị, những người tham gia giải thích việc mời Mao Đài là cách tinh tế để nhấn mạnh tầm quan trọng của sự kiện, thể hiện sự trân trọng.
Mỗi người được một ly nhỏ 10 ml và một bình rượu 100 ml để đong đếm. Chủ tiệc mở đầu bằng lời chúc tập thể, sau đó đi một vòng chúc rượu, bắt đầu từ vị khách quan trọng nhất. Chủ tiệc luôn giữ ly thấp hơn đối tác, một cử chỉ khiêm tốn và tôn trọng. Với mỗi lời chúc, họ lặp lại: "Tôi xin cạn chén, ngài không nhất thiết phải uống hết", rồi nghiêng ly cho thấy đã cạn, thể hiện sự chân thành.
Những màn chúc rượu này có thể kéo dài hàng giờ. Khi buổi tối trôi về giai đoạn "uống tự do", không khí thoải mái hơn nhưng vẫn có chút căng thẳng.
Do vị chuyên gia uống khá nhiều nên đã quên mất vài chi tiết, tuy nhiên anh ta vẫn còn nhớ rất rõ rằng người chủ bữa tiệc đã say khướt ở cuối buổi. Việc này cũng là một phần trong nghi thức, nhằm khẳng định sự cam kết cho mối quan hệ đang được xây dựng. Khi tạm biệt nhau, bạn của ông Kang đã đồng ý sẽ gặp lại đối tác vào tuần sau để thảo luận kỹ hơn về hợp đồng.
Dĩ nhiên, điều này vượt xa một buổi tiệc kinh doanh thông thường. Mọi chi tiết, từ loại rượu cho tới vị trí ngồi, đều được bố trí nhằm thúc đẩy sự tiêu thụ đồ uống. Tuy vậy, tại sao việc mất kiểm soát khi uống ở nơi công cộng lại trở nên quan trọng và được đánh giá cao như thế?
Đánh tìm lòng tín nhiệm
Sau khi thảo luận với nhiều doanh nhân khác nhau, ông Kang đã khám phá ra rằng việc uống rượu tại các buổi tiệc ở Trung Quốc mang ý nghĩa sâu sắc hơn hẳn sự đơn thuần của việc thưởng thức đồ uống; đó chính là một cách để bộc lộ tính chất thật sự của mọi người. Việc này đóng vai trò quan trọng trong việc khắc phục tình trạng thiếu hụt thông tin trong giao dịch thương mại. Theo như ông Kang, hợp tác thành công phụ thuộc vào niềm tin lẫn nhau và sự gắn bó bền vững giữa hai bên tham gia, chứ không chỉ dựa trên lợi ích trước mắt hoặc ngắn hạn.
Để biểu thị lòng trung thực, đối tác tiềm năng cần gửi đến một “dấu hiệu xác nhận” về mục đích – thứ mà đủ phức tạp hoặc tiêu tốn chi phí để khiến những kẻ lừa đảo nản lòng, trong khi vẫn nằm trong khả năng của người hợp tác thật sự. Tại các bữa tiệc kinh doanh, việc chấp hành đúng nguyên tắc sắp xếp chỗ ngồi hay đề nghị uống loại rượu cao cấp không đủ bởi chúng quá dễ dàng bị làm giả. Việc uống rất nhiều rượu mới chính là dấu hiệu rõ ràng cho thấy niềm tin.
Theo quan niệm của người Trung Quốc, rượu giúp phá vỡ những rào cản và làm tăng khả năng bộc lộ thật lòng. Khi chủ tiệc uống tới mức say sưa thì điều này biểu thị rằng họ không còn giữ kín bất cứ bí mật nào. Những dấu hiệu điển hình khi say như da mặt ửng đỏ, lời nói lắp bắp hay buồn nôn đều rất khó để diễn kịch. Điều đó minh chứng cho việc chủ tiệc chấp nhận chịu đựng gian truân, kể cả nguy cơ chia sẻ quá nhiều thông tin, nhằm bày tỏ tấm lòng thành thực.
Nghiên cứu của ông Kang và cộng sự cho thấy lối suy nghĩ này phổ biến. Khảo sát 272 doanh nhân, nhân viên bán hàng ở tỉnh Quảng Đông, Giang Tây, Trung Quốc hè 2021 cho thấy, những đối tác tiềm năng uống nhiều và có biểu hiện say xỉn rõ rệt (so với người uống ít hoặc không biểu lộ) luôn được đánh giá đáng tin cậy nhất.
Nói cách khác, uống rượu tại những buổi tiệc kinh doanh ở Trung Quốc không đơn thuần nhằm mục đích vui chơi; mà nó trở thành một nghi lễ, một tiết mục biểu diễn, và cả một thử thách về độ đáng tin cậy. Khi khung pháp luật vẫn chưa thể đầy đủ khắc phục tình trạng thiếu niềm tin, mối liên kết cá nhân lại càng trở nên thiết yếu. Việc sử dụng rượu giống như một “thể chế phi chính thức” hữu ích để giải quyết vấn đề mất cân xứng thông tin. Chuyển đổi rượu thành thứ được ví von như "tiêm huyết thanh trung thực", những cuộc họp mặt này góp phần tạo lập niềm tin, đồng thời tăng cường mối quan hệ.
Vì vậy, nếu gặp người nào đó say xỉn tại một bữa tiệc kinh doanh ở Trung Quốc, đừng quá nhanh để châm biếm họ. Sau vẻ ngoài lú lẫn với khuôn mặt ửng hồng và ly rượu trống không chính là cách nói: “Anh/Chị hoàn toàn có thể đặt niềm tin vào tôi”.
Minh Phương (Theo Sixth Tone )
Đọc bài gốc tại đây .