Thanh Hóa - Các kết quả khai quật archeologic cổ Các nghiên cứu được thực hiện ở Thanh Hóa đã chứng minh sự nguyên vẹn của một kinh đô, từ đó nhấn mạnh quy mô và ý nghĩa quốc tế của di tích này.
Ngày 12.5, Sở Văn hóa Thể thao Du lịch Thanh Hoá thông báo rằng trong những năm gần đây, các hoạt động khai quật khảo cổ học ở Khu Di tích Thành Nhà Hồ đã đạt được nhiều kết quả đáng kể. Điều này giúp chứng minh sự nguyên vẹn, chân thật cũng như tầm giá trị thế giới độc đáo của di sản này.
Diện mạo chung của kinh thành Tây Đô - thủ phủ triều đại nhà Hồ thời kỳ cuối thế kỷ XIV và đầu thế kỷ XV đang từ từ lộ diện thông qua việc sắp xếp có trật tự các công trình như đền thờ, cung điện chủ yếu, con phố, cửa thành cùng ao hồ bao quanh... theo một mô hình nhất quán và chặt chẽ.
Tại trung tâm thành nội, các nhà khảo cổ đã phát lộ dấu tích một kiến trúc hoành tráng - được xác định là Chính điện Hoàng Nguyên, nơi vua thiết triều. Tòa điện gồm 9 gian, có hệ thống chân tảng, móng cột và vật liệu đặc trưng thời Hồ như ngói lợp men vàng, gạch trang trí hình rồng. Đây là phát hiện then chốt giúp định vị trục thần đạo của kinh thành và các kiến trúc phụ trợ xung quanh.
Đường Hoàng Gia và Đàn tế Nam Giao là một tuyến đường đá tự nhiên kéo dài chừng 2,5 km, kết nối giữa chính điện đến Đàn tế Nam Giao ở phía chân núi Đốn Sơn – điều này phù hợp hoàn toàn với các ghi chép lịch sử về "con đường Cái Hoa". Nơi đây đóng vai trò là trục nghi thức chủ yếu mà qua đó hoàng đế thực hiện những buổi lễ tạ ơn thiên địa để mong muốn cho sự thịnh vượng của quốc gia cùng hạnh phúc nhân dân. Khu vực Đàn tế còn chứa đựng rất nhiều dấu vết khảo cổ học bao gồm cái giếng dành riêng cho vị vua, mặt phẳng đàn thiêng liêng, con đường dẫn linh hồn, mạng lưới hệ thống cống rãnh thoát nước cũng như vô số tài liệu quý giá khác đã được khai quật.
Hệ thống Hào Thành xung quanh tường thành đá được nhận diện như một hàng rào bao phủ toàn bộ khu vực hoàng cung, có chiều rộng khoảng 50 mét, kéo dài 4 kilômét. Những bức tường chắn này được xây bằng đá cũ và phần hào phía dưới cũng được gia cường chắc chắn. Hệ thống này không chỉ đóng vai trò phòng thủ quân sự mà còn giúp quản lý nguồn nước, bảo vệ an ninh cho thành phố.
Khu Thành Nhà Hồ sở hữu bốn cửa thành hoành tráng được tạo nên từ những tảng đá lớn hình tháp xếp chồng lên nhau mà không cần sử dụng bất kỳ loại keo gắn nào. Cụ thể hơn, hai cánh cổng ở hướng Nam và Bắc còn bổ sung thêm đài quan sát trên đỉnh cùng với một mạng lưới thoát nước và các lỗ thông gió được sắp đặt logic. Trong lòng mỗi cổng là mặt sàn làm hoàn toàn từ phiến đá xanh liền mạch, đảm bảo cho phần cơ sở kiến trúc vô cùng kiên cố, minh chứng rõ nét về tài năng xây dựng xuất sắc của người xưa.
Ngoài ra, các phát hiện từ cuộc khai quật cho thấy rõ ràng về cấu trúc của nơi thờ cúng và sinh hoạt dành cho hoàng gia, thể hiện đặc trưng thời kỳ nhà Hồ.
Đông Thái Miếu và Tây Thái Miếu là hai nơi tôn kính dành cho tổ tiên trong gia đình hoàng tộc nhà Hồ, nằm đối xứng tại vị trí Đông Nam và Tây Nam bên trong khuôn viên cung thành. Cả hai ngôi đền này đều gồm các cấu trúc như đại sảnh trước, hậu đường, cổng tam quan, khoảng không gian cây cỏ cùng dãy hành lang vòng quanh. Điểm nổi bật nhất mà nghiên cứu lịch sử để lại đó là những bằng chứng về sự kết hợp giữa phong cách xây dựng thời kỳ nhà Lê phủ lên nền móng từ triều đại nhà Hồ – điều này minh chứng rằng địa điểm này vẫn tiếp tục được dùng xuyên suốt nhiều thập kỷ khác nhau.
Khu vực Nền Vua — nơi cư ngụ của Hoàng tộc — bao gồm nhiều công trình kiến trúc kết nối với nhau: cơ sở hạ tầng của cung điện, hành lang đi lại, khuôn viên cây xanh, giếng nước, hệ thống thoát nước, gạch men lót sàn, những tảng đá phẳng… Người dân thường gọi địa điểm này là Nền Vua, trong khi nghiên cứu khảo cổ cho thấy nó thực sự từng là chỗ ở dành riêng cho vương triều nhà Hồ. Tương tự như vậy, các đền thờ cùng cấu trúc xây dựng đa tầng từ thời kỳ Nhà Lê cũng góp phần tăng cường tính liền mạch về mặt lịch sử đối với di chỉ này.
Những con rồng bằng đá xuất hiện rõ ràng trên bệ thang dẫn đến tiền điện – là di vật độc đáo vẫn còn nguyên vẹn tại vị trí ban đầu. Hình dáng của những con rồng này phản ánh phong cách đặc trưng của triều đại nhà Hồ và cho thấy sự kế thừa nền văn hóa từ thời Lý-Trần chuyển sang thời kỳ nhà Hồ. Điều này tạo nên một dấu ấn khảo cổ học có ý nghĩa biểu tượng quan trọng.
Trên ngọn núi An Tôn, nằm cách thành phố khoảng 2 km, các nhà khảo cổ đã tìm ra những di chỉ của một khu vực khai thác đá xưa kia. Nhiều tảng đá giống như những cái được sử dụng để xây tường thành vẫn còn tồn tại ở đây. Những đống vụn đá lẫn với công cụ làm việc chưa bị xáo trộn chứng tỏ có sự lên kế hoạch kỹ lưỡng cũng như tận dụng hiệu quả nguồn lực khi tiến hành quá trình thi công.
Từ những tầng đất khai quật, Thành Nhà Hồ dần hé lộ không chỉ như một địa điểm kiến trúc vô tri, mà còn là một di sản sôi nổi, nơi từng nắm giữ vai trò then chốt về chính trị, nghi thức và văn hoá trong một thời kỳ lịch sử nhất định.
Các kết quả khai quật khảo cổ học không chỉ giúp định rõ vị trí và tầm quan trọng của Thành Nhà Hồ trong dòng chảy văn hóa Đại Việt, mà còn cung cấp cơ sở vững chắc cho việc bảo vệ, tái tạo và quảng bá di tích này ở cả thời điểm hiện tại lẫn mai sau.
Đọc bài gốc tại đây .