Sử dụng quá mức các loại nước ngọt chứa đường không chỉ gia tăng rủi ro về tình trạng thừa cân và béo phì mà còn gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác.
Nước ngọt có đường cùng những hậu quả đối với sức khỏe
Trong buổi hội thảo chia sẻ thông tin báo chí về ảnh hưởng không tốt của thức uống ngọt đến sức khoẻ và tầm quan trọng của việc đánh thuế đặc biệt nhằm kiềm hãm căn bệnh đái tháo đường mà Bộ Y tế đã tổ chức gần đây, Bà Đinh Thị Thu Thủy – Phó cục trưởng Cục Pháp chế thuộc bộ này – tiết lộ rằng mỗi chai nước giải khát có ga 330 ml điển hình thường chứa tới 35 gram đường, tương đương với khoảng 140 calo năng lượng, nhưng lại mang tính bổ dưỡng thấp đáng kể (như WHO công bố).
Một bình nước cam ép 455ml điển hình có thể chứa xấp xỉ 15 muỗng cà phê đường.
Nghiên cứu tại 75 quốc gia chỉ ra rằng nếu lượng tiêu thụ đồ uống chứa đường tăng lên 1%, thì số người trưởng thành bị thừa cân sẽ tăng khoảng 5 trên mỗi 100 người dân, đồng thời số người mắc bệnh béo phì cũng tăng hơn 2 trên mỗi 100 người; đặc biệt là ở những nước có thu nhập thấp và trung bình.
Nghiên cứu này còn chỉ ra rằng việc tiêu thụ nhiều thức uống chứa đường từ thuở nhỏ có thể dẫn đến nguy cơ tăng cân quá mức và béo phì.
Việc tiêu thụ thường xuyên thức uống chứa đường có thể dẫn đến việc tăng nguy cơ gặp phải các vấn đề về quá trình trao đổi chất như đái tháo đường loại 2, vấn đề về tim mạch, cao huyết áp, bệnh gút, tăng khả năng gặp phải các tình trạng liên quan tới sức khỏe răng miệng, tác động tiêu cực lên hệ thống xương.
"Nước giải khát chứa đường được tiêu thụ thường xuyên là yếu tố chủ chốt dẫn tới tỷ lệ thừa cân và béo phì gia tăng trên phạm vi toàn thế giới cũng như các căn bệnh mạn tính do thói quen ăn uống. Tình trạng dư cân, béo phì đang trở thành mối đe dọa đối với sức khỏe của cả người trưởng thành lẫn thiếu nhi tại Việt Nam," bà Thủy nhấn mạnh.
TS Angela Pratt, người đứng đầu văn phòng WHO ở Việt Nam, thông báo rằng tỷ lệ người bị các bệnh không lây nhiễm ở nước ta hiện khá cao, đồng thời tình trạng thừa cân và béo phì cũng tăng mạnh, từ 15,6% vào năm 2015 lên đến 19,6% trong năm 2021.
Thậm chí còn đáng báo động, tỷ lệ trẻ em và thanh thiếu niên bị thừa cân hoặc béo phì (trong độ tuổi 5-19) đã gia tăng trên hai lần, từ mức 8,5% vào năm 2010 đến 19% trong năm 2020.
Có nhiều minh chứng cho thấy việc tiêu thụ thường xuyên các loại thức uống chứa đường sẽ làm gia tăng đáng kể rủi ro mắc các bệnh như tiểu đường tuýp 2, bệnh về tim mạch, tai biến vascular và một số dạng ung thư. Ngoài ra, thói quen này còn được gắn liền với tình trạng thừa cân và béo phì ở cả trẻ em lẫn người trưởng thành.
Sự tiêu thụ các loại thức uống chứa đường tại Việt Nam đã gia tăng đáng kể trong 15 năm trở lại đây. Cụ thể, vào năm 2023, lượng đồ uống có đường được người dân Việt Nam tiêu thụ cao hơn bốn lần so với con số của năm 2009. Trong năm 2023 này, mức độ tiêu dùng trung bình cho từng cá nhân tại Việt Nam là khoảng 70 lít thức uống chứa đường hàng năm (tương đương với xấp xỉ 1,3 lít mỗi tuần).
Phương án nhằm giảm lượng tiêu thụ các loại nước ngọt chứa đường
TS Hoàng Thị Mỹ Hạnh từ Viện Chiến lược và Chính sách Y tế cho biết rằng ngày nay, nhiều nước trên toàn cầu đã áp dụng những chính sách để hạn chế việc sử dụng thực phẩm không tốt cho sức khỏe, bao gồm cả thức uống chứa đường.
Có hai chiến lược chủ yếu nhằm khuyến khích người tiêu dùng chọn và sử dụng thức ăn bổ dưỡng hơn, đó là đánh thuế đối với nước ngọt chứa đường và hỗ trợ tài chính cho những loại đồ uống không đường hoặc tốt cho sức khỏe.
Nhãn hiệu dinh dưỡng, nồng độ đường/trong sản phẩm và lời cảnh báo về sức khỏe. Giảm bớt quảng cáo (nhất là cho thiếu nhi) cũng như các hoạt động khuyến mãi; giới hạn không gian dành cho nước ngọt có đường, đồng thời thúc đẩy các loại đồ uống tốt cho sức khỏe thông qua kế hoạch dinh dưỡng.
Nhóm chiến lược chính thứ hai tập trung vào việc truyền thông để thay đổi thói quen, bao gồm các hoạt động truyền thông tại cộng đồng nhằm thúc đẩy chế độ ăn uống lành mạnh, như quảng bá qua mạng xã hội và cung cấp kiến thức dinh dưỡng cho đối tượng mục tiêu, theo lời bà Hạnh.
Tổ chức Y tế Thế giới đề xuất đánh thuế lên các loại nước giải khát chứa đường để nâng cao chi phí sản phẩm, qua đó giảm lượng tiêu thụ. Cách tiếp cận này chứng tỏ rất hữu ích trong việc điều chỉnh hành vi của trẻ em và thanh thiếu niên, nhóm chịu tác động lớn nhất từ mức giá.
Trên thế giới hiện tại đã có 104 quốc gia và vùng lãnh thổ đưa ra các chính sách về thuế. thuế đối với hàng hóa xa xỉ Trên cả nước đã thực hiện việc nâng giá các loại thức uống chứa đường để hướng đến mục tiêu cải thiện sức khỏe. Ba đất nước còn lại áp dụng lệ phí sử dụng đặc biệt ở một số khu vực như quận, thành phố hoặc tỉnh.
Trong khu vực ASEAN đã có 6 quốc gia là Thái Lan, Philippines, Malaysia, Lào, Campuchia và Brunei áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường.
Cô Đinh Thị Thu Thủy cũng nhấn mạnh rằng việc đánh thuế lên các loại thức uống chứa đường và nước ngọt có đường nên được triển khai một cách nhanh chóng nhằm đảm bảo lợi ích về mặt y tế cho toàn xã hội.
Bà Thủy thông báo rằng Bộ Y tế đã đồng ý với kế hoạch dự kiến mà Bộ Tài chính đưa ra về việc sửa đổi Dự luật Thuế Tiêu thụ Đặc biệt. Theo đó, mức thuế tiêu thụ đặc biệt dành cho các sản phẩm cụ thể sẽ được dãn tiến độ triển khai, bắt đầu ở 8% vào năm 2027 và tăng lên 10% vào năm 2028.
Phải nhanh chóng triển khai mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các loại nước giải khát có chứa đường
Trong cuộc trao đổi với các phương tiện truyền thông vào ngày 7-5, Tiến sĩ Angela Pratt nhấn mạnh rằng đây chính là lúc thích hợp để áp dụng thuế đối với thức uống chứa đường. Nếu không thực hiện bất kỳ biện pháp can thiệp nào, thói quen tiêu dùng những loại nước ngọt này dự kiến vẫn sẽ gia tăng, dẫn tới hậu quả xấu đối với trẻ em, giới trẻ, người trưởng thành, các hộ gia đình, cộng đồng cũng như nền kinh tế tổng thể.
"Ở một số quốc gia, chúng tôi thấy ngành công nghiệp muốn chặn hoặc trì hoãn thuế, với các lập luận rằng nó sẽ gây ra tổn thất kinh tế.
Tuy nhiên, những dữ liệu từ nhiều nước khác lại chỉ ra rằng nhận định đó là chưa chính xác. Thực tế cho thấy người tiêu dùng đang dần dịch chuyển đến các loại thức uống có lợi cho sức khoẻ hơn. Những doanh nghiệp tinh tường đã nhanh chóng thích ứng bằng cách đổi mới sản phẩm nhằm đáp ứng xu hướng thị trường mới.
Vì vậy, WHO khuyến cáo các nhà lập chính sách nên đưa ra quyết định hành động ngay lúc này," Tiến sĩ Angela Pratt nhấn mạnh.
Đọc bài gốc tại đây .