Thừa cân, béo phì đang ngày càng phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt ở lứa tuổi thanh thiếu niên.
Nguyên nhân chủ yếu gây ra tình hình hiện tại là do sự tiêu thụ quá độ các loại thức uống chứa đường, thứ mà dường như không gây hại nhưng lại ẩn chứa nhiều nguy cơ cho sức khỏe.
Mới đây, sau hai tuần liên tục uống trà sữa, nước ngọt, anh T.T.Đ. (28 tuổi, ở Hà Nội) phải nhập viện do khó thở, suy tim, không di chuyển được.
Đường - tác hại không chỉ là tăng cân
Tại Bệnh viện Nội tiết trung ương, các bác sĩ ghi nhận cân nặng của anh lên tới 175kg và được chẩn đoán mắc hàng loạt bệnh lý chuyển hóa như béo phì, gout mạn, suy tim, phù chi.
Đặc biệt là hội chứng ngưng thở khi ngủ - tình trạng thường gặp ở người thừa cân. Chỉ trong hai tuần trước khi nhập viện, anh đã tăng hơn 10kg do dùng nhiều trà sữa và nước ngọt.
Trước đó một bệnh nhân nam 20 tuổi có tiền sử đái tháo đường cũng phải vào Bệnh viện Bạch Mai cấp cứu trong tình trạng tăng đường máu cấp.
-
Trễ nộp thuế đối với nước giải khát có chứa đường: Có thể phải trả giá bằng sức khỏe của một thế hệ
-
Việc lạm dụng thức uống chứa đường chính là 'lối đi ngắn nhất' tới việc mắc phải nhiều dạng bệnh khác nhau.
-
Tại sao mật ong có vị ngọt lại hỗ trợ việc giảm thiểu rủi ro mắc các bệnh về tim mạch và đái tháo đường?
Thanh niên này trước đó đã được chẩn đoán béo phì độ 1 và được chỉ định chế độ ăn phù hợp với người đái tháo đường. Thế nhưng anh này có thói quen uống nước ngọt có gas, trung bình khoảng 2 lít/ngày. Cuối cùng vì "đam mê đồ ngọt", nam thanh niên phải nhập viện cấp cứu.
According to the Ministry of Health, sugary drinks such as carbonated beverages, milk tea, bottled juices, energy drinks... provide empty calories, containing many calories but lacking essential nutritional value.
Mỗi lon đồ uống có dung tích 330 ml sẽ cung cấp khoảng 35 gram đường, điều này tương đương với bảy muỗng cà phê. Mặt khác, lượng đường được đề xuất hàng ngày dành cho người lớn chỉ nên ở mức 25 gram. Việc tiêu thụ đều đặn một lon như vậy mỗi ngày trong suốt 1,5 năm có khả năng nâng cao tới 60% rủi ro bị béo phì hoặc thừa cân. Thêm vào đó, việc sử dụng thường xuyên từ 1 đến 2 lon mỗi ngày còn dẫn đến việc gia tăng tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 lên tới 26%.
Trạng thái này đặc biệt nổi bật trong nhóm tuổi trẻ. Các con số được cung cấp bởi Viện Nghiên cứu Dinh dưỡng Quốc gia Cho biết vào năm 2020, tỷ lệ học sinh bị thừa cân và béo phì ở những thành phố lớn như Hà Nội và Thành Phố Hồ Chí Minh đạt đến 40%. Trong độ tuổi từ 15 đến 19, mỗi bốn trẻ thì có một trẻ gặp vấn đề về tình trạng thừa cân hay béo phì.
Bà Đinh Thị Thu Thủy – Phó Vụ Trưởng Vụ Pháp Chế của Bộ Y Tế – cho biết một nghiên cứu tại 75 quốc gia đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ đồ uống chứa đường tăng lên 1% sẽ dẫn đến sự gia tăng khoảng 5 trường hợp người lớn bị thừa cân trong mỗi 100 người dân và hơn 2 trường hợp béo phì trên 100 người; đặc biệt là ở những nước có mức thu nhập thấp và trung bình.
Nghiên cứu này còn chỉ ra rằng việc tiêu thụ nhiều nước ngọt có đường từ khi còn nhỏ liên quan đến tăng nguy cơ bị thừa cân và béo phì.
Việc sử dụng thường xuyên thức uống chứa đường có thể nâng cao khả năng gặp phải những vấn đề về quá trình trao đổi chất như tiểu đường loại 2, bệnh tim mạch, tăng huyết áp, và gout. Nó cũng gây ra rủi ro lớn hơn đối với tình trạng sức khỏe răng miệng cùng việc tiêu cực tác động tới độ chắc khỏe của hệ thống xương.
"Việc tiêu thụ lượng lớn đồ uống chứa đường là yếu tố chủ đạo dẫn đến tỷ lệ béo phì gia tăng trên phạm vi thế giới cũng như các căn bệnh không truyền nhiễm liên quan tới thói quen ăn uống," Bà Thuỷ nhấn mạnh.
Tại sao thức uống chứa đường lại không tốt cho sức khỏe?
Bà Trương Tuyết Mai, phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia, cho hay không giống như các loại thực phẩm giàu đường ở dạng rắn, đường trong đồ uống tồn tại ở dạng lỏng khiến quá trình hấp thụ trong cơ thể diễn ra nhanh hơn nhiều.
"Chính điều này làm lượng đường trong máu tăng vọt trong thời gian ngắn, làm rối loạn cơ chế điều hòa đường huyết và thúc đẩy tích tụ mỡ thừa.
Tác hại của đồ uống có đường không chỉ ảnh hưởng đến một cơ quan riêng lẻ mà tác động đến nhiều cơ quan khác nhau trong cơ thể. Khi tiêu thụ quá mức, đồ uống có đường không chỉ làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh chuyển hóa mà còn góp phần vào tình trạng viêm mạn tính và các vấn đề sức khỏe lâu dài", bà Mai phân tích.
Bà cũng cho rằng mức tiêu thụ đồ uống có đường ngày càng tăng nhanh. Theo thống kê, đồ uống có đường chiếm tới 25% lượng đường tự do trong khẩu phần ăn của người trưởng thành và lên tới 40% ở thanh thiếu niên.
Điều đáng lưu tâm là một nửa lượng đường tự do trong thức ăn siêu chế biến xuất phát từ các loại nước giải khát có ga, và khoảng 1/5 còn lại đến từ nước ép trái cây cũng như những loại đồ uống ngọt khác.
Kết quả từ các chính sách, tăng cường hiểu biết của công chúng
According to Dr. Nguyen Tuan Lam from the World Health Organization (WHO) in Vietnam, it is necessary to reduce the consumption of free sugars throughout one’s life.
Người lớn cũng như trẻ em cần hạn chế việc tiêu thụ đường tự do trong khẩu phần ăn hàng ngày xuống mức thấp hơn 10%, tức là ít hơn 12 muỗng café đường. Việc tiếp tục cắt giảm lượng đường này xuống dưới 5% (tương đương khoảng 6 muỗng cafe đường) của tổng năng lượng nạp vào mỗi ngày có thể tạo ra những hiệu quả tích cực đáng kể.
Trong thời gian gần đây, Bộ Y tế cùng với Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) và các cơ sở y tế khác đã nhấn mạnh việc tìm kiếm biện pháp nhằm giảm thiểu sự sử dụng thức uống chứa đường. Bà Angela Pratt – người đứng đầu Văn Phòng WHO tại Việt Nam cho biết rằng tình trạng tiêu dùng sản phẩm này không chỉ là một thách thức riêng ở quốc gia chúng ta mà còn là nỗi lo chung trên phạm vi thế giới.
Mỗi lon nước ngọt uống hằng ngày có thể nạp vào cơ thể tới 140 kcal mà hoàn toàn không bổ sung chất dinh dưỡng gì thêm. Nguy hiểm hơn, nó còn tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với tình trạng sức khỏe của bạn.
Bà Mai cũng khuyến cáo người dân cần thay đổi hành vi tiêu dùng, ưu tiên nước lọc, sữa không đường, ăn uống điều độ và tăng cường vận động. Tránh lạm dụng các loại nước đóng chai ngọt, kể cả nước ép trái cây công nghiệp, vốn chứa lượng đường cao đáng kể.
Để hạn chế tiêu dùng, nhiều quốc gia đã triển khai các biện pháp mạnh nhằm kiểm soát tiêu thụ đồ uống có đường. Theo TS Hoàng Thị Mỹ Hạnh - Viện Chiến lược và chính sách y tế, đến nay hơn 110 nước đã áp thuế đối với nước ngọt.
Ở Việt Nam, Bộ Y tế cùng với Tổ chức Y tế Thế giới đề xuất đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các loại thức uống chứa đường. Mục đích nhằm nâng giá bán ít nhất 20%, hy vọng sẽ kiềm chế việc tiêu dùng. Đây là biện pháp từng cho thấy kết quả tích cực tại nhiều quốc gia khác nhau.
"Ngoài việc nâng cao mức thuế, nên kết hợp thêm một số biện pháp khác như ghi chú cảnh báo, giới hạn quảng cáo (nhất là đối với thiếu niên), cấm bán gần khu vực trường học và đẩy mạnh tuyên truyền nhằm chuyển đổi thói quen mua sắm," GS Hạnh đề xuất.
Đọc bài gốc tại đây .